Bệnh nhiệt thán trên trâu bò là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do vi khuẩn Bacillus anthracis gây ra, có khả năng lây sang người nếu không được kiểm soát kịp thời. Vemedim sẽ giới thiệu bài viết này nhằm giúp người chăn nuôi hiểu rõ cơ chế bệnh, nhận diện triệu chứng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Nguyên nhân gây bệnh nhiệt thán trên trâu bò
Bệnh nhiệt thán (còn gọi là bệnh Anthrax) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính hoặc quá cấp tính ở trâu, bò và nhiều loài động vật máu nóng khác. Bệnh tiến triển rất nhanh, gây nhiễm trùng máu, bại huyết và thường dẫn đến cái chết đột ngột. Bệnh cũng có khả năng lây sang người nếu tiếp xúc với gia súc mắc bệnh, vì vậy cần quan tâm đặc biệt đến phòng chống và kiểm soát dịch.
Hiểu rõ tác nhân và điều kiện tồn tại của vi khuẩn giúp người chăn nuôi quản lý và phòng bệnh hiệu quả.
Tác nhân gây bệnh
Bệnh do vi khuẩn Bacillus anthracis gây ra. Vi khuẩn có khả năng chịu đựng yếu với nhiệt độ và ánh sáng nhưng nha bào của vi khuẩn rất bền vững, có thể tồn tại 20-30 năm trong đất và 15 tháng trong phân gia súc. Nha bào chỉ bị tiêu diệt khi sử dụng chất sát trùng đặc hiệu pha đặc và tác động đủ thời gian.
>> Xem thêm:
- Nguyên nhân và cách điều trị bò bị ho, chảy nước mũi
- Bệnh Brucella ở bò - Cơ chế bệnh lý, biện pháp phòng ngừa
Đường lây truyền bệnh
Bệnh lan truyền chủ yếu qua các con đường sau:
- Đường tiêu hóa: vi khuẩn hoặc nha bào theo thức ăn, nước uống vào cơ thể, xâm nhập ruột và phát triển. Đây là đường lây chính.
- Đường da: xâm nhập qua các vết xây xát, phổ biến ở những người mổ thịt trâu, bò, ngựa mắc bệnh.
- Đường hô hấp: hít phải bụi chứa nha bào, vi khuẩn trong không khí.
Điều kiện phát bệnh
- Bệnh có thể xảy ra quanh năm nhưng tập trung vào mùa nóng ẩm và mưa nhiều (tháng 7, 8, 9).
- Bệnh lan từ vùng dịch sang vùng khác chủ yếu do vận chuyển gia súc hoặc sản phẩm nhiễm vi khuẩn.
- Những vùng núi phía Bắc Việt Nam dễ xuất hiện do nha bào tồn tại lâu trong đất.
Triệu chứng bệnh nhiệt thán ở trâu, bò
Triệu chứng khác nhau tùy thể bệnh và thời gian ủ bệnh (1-2 tuần). Việc theo dõi biểu hiện lâm sàng giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời.
1. Thể quá cấp tính
- Xuất hiện đột ngột, gia súc run rẩy, sưng hai bên má, khó thở, bỏ ăn, đổ mồ hôi.
- Niêm mạc đỏ hoặc tím, sốt cao 40,5-42,5°C, nghiến răng, lưỡi thè ra, co giật, mê man, gục xuống.
- Âm hộ hoặc hậu môn có thể chảy máu, tỷ lệ chết gần như 100%.
2. Thể cấp tính
- Diễn biến trong 24-48 giờ, sốt cao 40-42°C.
- Gia súc mệt mỏi, khó thở, niêm mạc đỏ thẫm.
- Tiêu chảy hoặc kiết, phân đen lẫn máu, nước tiểu có máu.
- Xung huyết và xuất huyết niêm mạc bên ngoài, sưng hầu, ngực, mũi có bọt hồng lẫn máu.
- Trâu, bò sữa giảm sữa đột ngột; bò mang thai có thể sẩy thai, tỷ lệ chết khoảng 80%.
3. Thể bán cấp tính
Bệnh tiến triển chậm hơn, sốt, ăn ít, một số vị trí da sưng, niêm mạc mắt, mũi, hậu môn đỏ và chảy máu. Đây là triệu chứng duy nhất trước khi chết khoảng 2-3 ngày.
4. Thể ngoài da
Xuất huyết ở cổ, ngực sưng và phù cục bộ, ban đầu đau, ung thối, sau thành mụn loét đỏ, chảy dịch vàng đỏ.
Phòng và trị bệnh nhiệt thán trên trâu bò
Bệnh nhiệt thán ở trâu, bò thể nặng hầu như không thể chữa khỏi, vì vậy phòng bệnh là biện pháp quan trọng nhất.
Biện pháp phòng bệnh
- Báo cơ quan thú y khi phát hiện gia súc mắc bệnh.
- Cách ly gia súc bệnh, tuyệt đối không mổ thịt hoặc vận chuyển.
Vệ sinh, sát trùng chuồng trại:
- Sử dụng Vemedim Altacid để khử trùng.
- Chuồng nhiễm bệnh: đốt rơm, phân; tiêu độc, nạo lớp đất trên cùng, chôn tiêu hủy kỹ.
- Xác gia súc chết phải thiêu hủy và chôn tro sâu, tuyệt đối không mổ xác.
Sử dụng vắc-xin phòng bệnh:
- Vắc-xin nha bào Pasteur: tiêm cho gia súc, 15 ngày sau có miễn dịch, hiệu lực >1 năm.
- Vemedim Penicillin 4.000.000 IU: Kháng sinh bột pha tiêm trị nhiệt thán cho trâu bò dùng bằng cách pha với nước cất hoặc sinh lý mặn dùng tiêm bắp. Liều tiêm 5.000-10.000 IU/kg thể trọng/ngày; Hoặc 1 lọ tiêm cho 400-800kg thể trọng/ngày. Thời gian ngưng sử dụng: Thịt: 15 ngày; Sữa: 3 ngày (6 lần vắt)
Lưu ý:
- Chỉ tiêm khi gia súc khỏe mạnh, tránh tiêm khi đang sốt hoặc mắc bệnh.
- Tránh thuốc rơi vãi; nếu thuốc không dùng hết, phải tiêu hủy.
- Gia súc có thể dị ứng vắc-xin: can thiệp bằng kháng huyết thanh hoặc kháng sinh khi cần.
Biện pháp điều trị
Điều trị bằng huyết thanh và kháng sinh chỉ hiệu quả khi bệnh mới phát hiện.
- Cách ly gia súc mắc bệnh ngay lập tức.
- Tiêu độc và tiêu hủy các con bệnh nặng theo hướng dẫn thú y.
Lưu ý an toàn:
- Bệnh có thể lây sang người, vì vậy người không có trách nhiệm không tiếp xúc với gia súc bệnh.
- Không ăn thịt hoặc sản phẩm từ gia súc bệnh.
- Sát trùng kỹ sau khi tiếp xúc để tránh lây lan.
Việc chủ động tiêm phòng, giữ vệ sinh chuồng trại, xử lý xác trâu bò bệnh đúng quy định và tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp an toàn sinh học chính là chìa khóa để ngăn ngừa bệnh nhiệt thán trên trâu bò. Khi người chăn nuôi thực hiện đồng bộ các biện pháp này cùng với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Vemedim, khả năng bảo vệ đàn trâu bò khỏe mạnh và đảm bảo an toàn cho con người sẽ được tối ưu hóa.
