Hoại tử gan tụy ở tôm – Nguyên nhân, biện pháp phòng và trị bệnh

Nghề nuôi tôm luôn phải đối mặt với nhiều dịch bệnh nguy hiểm, trong đó bệnh hoại tử gan tụy ở tôm (AHPND) là một trong những nguyên nhân gây thiệt hại nặng nề nhất. Bệnh thường khiến tôm chết sớm, chết hàng loạt, làm sụt giảm năng suất và gây tổn thất kinh tế nghiêm trọng cho người nuôi. Hãy cùng Vemedim tìm hiểu nguyên nhân và áp dụng biện pháp phòng ngừa, điều trị đúng cách để giúp bà con bảo vệ đàn tôm khỏe mạnh, ổn định sản lượng và phát triển nuôi bền vững.

Hiểu thêm về bệnh hoại tử gan tụy ở tôm

Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm còn được gọi là hội chứng tôm chết sớm (EMS – Early Mortality Syndrome), là một trong những bệnh nguy hiểm nhất đối với tôm nuôi hiện nay. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh là do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus – một loài vi khuẩn phát triển mạnh trong môi trường ao nuôi bị ô nhiễm hoặc quản lý kém.

Khi tôm bị nhiễm bệnh, gan tụy – cơ quan quan trọng giúp tôm tiêu hóa và trao đổi chất, sẽ bị tổn thương nghiêm trọng, dẫn đến tôm chết sớm hàng loạt, gây thiệt hại nặng nề cho người nuôi. Hoại tử gan tụy thường được chia thành hai giai đoạn chính tùy theo thời điểm xuất hiện bệnh:

Giai đoạn 1: Tôm chết dưới 35 ngày tuổi

Nguyên nhân thường xuất phát từ nguồn giống kém chất lượng. Nhiều trường hợp tôm đã mang mầm bệnh sẵn từ trại giống, khi thả ra ao nuôi gặp điều kiện bất lợi (thay đổi nhiệt độ, môi trường bẩn) sẽ phát bệnh và chết nhanh.

*Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm khiến hệ tiêu hóa và trao đổi chất tổn thương, dẫn đến chết sớm hàng loạt*

>> Xem thêm:

Giai đoạn 2: Tôm chết từ 35–60 ngày tuổi

Giai đoạn này bệnh thường liên quan đến môi trường ao nuôi không ổn định: nước ao bị phèn, ô nhiễm hữu cơ, đáy ao dơ, hoặc do quản lý chăm sóc không đúng kỹ thuật, khiến mầm bệnh trong ao phát triển mạnh và tấn công tôm.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết hoại tử gan tụy ở tôm

Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm thường xuất hiện nhiều vào mùa mưa, đặc biệt là trong tháng đầu tiên sau khi thả nuôi. Tôm còn nhỏ, sức đề kháng yếu nên rất khó nhận biết bệnh bằng mắt thường ở giai đoạn sớm.

Dấu hiệu lâm sàng:
Tôm bơi yếu, lờ đờ, hay tấp mé bờ hoặc rớt đáy nhanh.
Gan tụy sưng nhũn, nhạt màu hoặc teo nhỏ, đôi khi chai cứng và chuyển sang màu sậm.
Ruột tôm rỗng, ít thức ăn, vỏ mềm hoặc trong suốt.
Cơ thể tôm đục, giảm bắt mồi, dễ chết rải rác và lan nhanh trong ao.
Quan sát bằng mắt thường:

Khi so sánh với tôm khỏe, tôm bệnh có gan tụy vàng nhạt hoặc xám nâu, màu sắc không đồng đều. Nếu mổ kiểm tra, có thể thấy gan bị phá hủy từng phần hoặc toàn bộ – dấu hiệu đặc trưng của bệnh.

*Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm biểu hiện là gan tụy vàng nhạt hoặc xám nâu, màu sắc không đồng đều*

Cách phòng và điều trị bệnh hoại tử gan tụy ở tôm

Bệnh hoại tử gan tụy một khi đã phát sinh thì việc điều trị hầu như không mang lại hiệu quả do tôm không có hệ miễn dịch đặc hiệu, lại bỏ ăn khi bệnh tiến triển. Vì vậy, phòng bệnh hơn trị bệnh luôn là nguyên tắc vàng trong nuôi tôm.

Cách phòng bệnh hoại tử gan tụy ở tôm

Để chủ động phòng ngừa bệnh hoại tử gan tụy ở tôm, bà con cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

Chọn giống tôm khỏe mạnh, có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm tra sạch mầm bệnh.
Quản lý chất lượng nước ao nuôi chặt chẽ, thường xuyên kiểm tra độ pH, độ kiềm, hàm lượng oxy hòa tan. Giữ pH ổn định từ 7,5 – 8, độ kiềm 100–150ppm, oxy luôn >4 ppm.
Bổ sung men vi sinh định kỳ (như EM-AQUA) để cân bằng hệ vi sinh, phân hủy chất hữu cơ và hạn chế vi khuẩn có hại.
Tăng cường sức đề kháng cho tôm bằng cách bổ sung vitamin C (Nova C) giúp tôm khỏe, lột xác tốt và chống stress.
Diệt khuẩn định kỳ ao nuôi bằng Nova Dine hoặc BKC 800, sau đó cấy lại men vi sinh sau 2–3 ngày để khôi phục hệ vi sinh có lợi.
Quản lý thức ăn hợp lý, tránh dư thừa gây ô nhiễm đáy ao. Khi thời tiết xấu, nên giảm lượng ăn để hạn chế stress và nguy cơ phát bệnh.
Mua và sử dụng Enter Lactyl plus (tôm) - Men vi sinh nước bổ sung các vi sinh vật sống có lợi và enzyme tiêu hóa cho tôm.

*Để chủ động bệnh phòng hoại tử gan tụy ở tôm hãy chọn giống tôm khỏe mạnh, chủ động cải thiện chất lượng nước ao nuôi và đề kháng tôm*

Điều trị khi tôm đã nhiễm bệnh

Khi tôm đã xuất hiện dấu hiệu bệnh gan tụy, việc xử lý cần thực hiện nhanh và đúng quy trình để hạn chế thiệt hại.

Trường hợp nhẹ (tỷ lệ nhiễm 10–30%)
Ngưng cho ăn 2–3 ngày để ổn định môi trường ao.

Ngày 1: Dùng Nova Dine diệt khuẩn toàn ao.

Ngày 2: Trộn Nova Oxytetra 500 (3–4g/kg thức ăn) hoặc trộn Hepan Tonic (5g/kg thức ăn), cho ăn 2 lần/ngày, liên tục 10 ngày,.

(tôm) - Hỗ trợ điều trị các bệnh gan, tụy -Giúp tôm khỏe mạnh, ăn nhiều.

Ngày 3: Tiếp tục dùng kháng sinh và bổ sung men vi sinh, tăng sục khí để cải thiện môi trường.

Khi tôm có dấu hiệu phục hồi, duy trì thêm 5–7 ngày để ổn định hoàn toàn.
Trường hợp nặng (tỷ lệ nhiễm >60%)
Nếu tôm nhỏ nên tiêu hủy ao bằng Clorine (Niclon 7000G) trước khi xả nước để ngăn lây lan sang ao khác.
Nếu tôm lớn (trên 40 ngày) có thể thu hoạch sớm, sau đó xử lý nước ao bằng Chlorine trước khi thải ra môi trường để đảm bảo an toàn sinh học.

*Tùy trường hợp mà cách điều trị bệnh hoại tử gan tụy ở tôm cũng khác nhau*

Bệnh hoại tử gan tụy ở tôm là mối nguy lớn nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu bà con chủ động phòng ngừa, quản lý môi trường tốt và sử dụng chế phẩm sinh học hợp lý. Vemedim luôn đồng hành cùng bà con trong mỗi vụ nuôi, cung cấp giải pháp sinh học toàn diện và an toàn, giúp phòng ngừa hiệu quả bệnh gan tụy và nâng cao chất lượng tôm thương phẩm, hãy liên hệ với Vemedim để được tư vấn thêm nhé!