Bệnh lao bò (Tuberculosis) là một trong những bệnh truyền nhiễm mạn tính phổ biến và có khả năng lây sang con người. Bệnh không chỉ gây thiệt hại kinh tế lớn trong chăn nuôi mà còn là nguy cơ sức khỏe cộng đồng, nhất là trong bối cảnh chăn nuôi bò sữa ở Việt Nam ngày càng phát triển. Hãy trau dồi hiểu biết về đặc điểm, cơ chế và phương pháp phòng bệnh cùng Vemedim để bảo vệ cả đàn vật nuôi và con người qua nội dung dưới đây.
Nguyên nhân gây bệnh lao bò
Tại Việt Nam, bệnh lao bò thường gặp ở bò nhập khẩu và một số đàn bò địa phương, nguyên nhân chủ yếu là do vi khuẩn Mycobacterium bovis gây ra. Loại trực khuẩn này có khả năng gây bệnh không chỉ cho bò mà còn lây sang người, lợn, chó, mèo và một số loài động vật khác.
Trực khuẩn này có sức đề kháng cao hơn nhiều vi khuẩn thông thường, mặc dù rất nhạy cảm với tia tử ngoại và nhiệt độ cao. Vì vậy, điều kiện vệ sinh chuồng trại ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ tồn tại và lây lan của mầm bệnh. Mầm bệnh có thể tồn tại trong nhiều bộ phận cơ thể vật nuôi, bao gồm cả dịch nước mũi, nước bọt, nước tiểu, tinh dịch hay dịch âm đạo, phân, cơ quan sinh dục,... đều mang mầm bệnh.
Bệnh lao ở trâu bò lây truyền theo hai con đường chính: trực tiếp từ vật nhiễm sang vật khỏe và gián tiếp thông qua môi trường hoặc trung gian. Vi khuẩn xâm nhập cơ thể chủ yếu qua đường hô hấp và đường tiêu hóa. Ở bê con, đường tiêu hóa là con đường phổ biến: bê bú sữa mẹ bị bệnh hoặc ăn phải thức ăn, nước uống nhiễm vi khuẩn sẽ bị lây bệnh.
Ngoài ra, bệnh còn có thể lây qua núm nhau và các dịch sinh dục trong quá trình phối giống. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn gây nhiễm lao tại chỗ hoặc lan sang các hạch lympho lân cận, tạo thành các hạt viêm lao đặc trưng. Nếu sức đề kháng kém, mầm bệnh sẽ lan theo đường bạch huyết và tuần hoàn, gây tổn thương các cơ quan khác trong cơ thể.
>> Xem thêm:
- Bệnh Brucella ở bò - Cơ chế bệnh lý, biện pháp phòng ngừa
- Bệnh nhiệt thán trên trâu bò: Triệu chứng, cách phòng - trị bệnh
Triệu chứng bò mắc bệnh Lao
Triệu chứng của bệnh lao thay đổi tùy theo thể bệnh và giai đoạn phát triển của vi khuẩn. Thời kỳ ủ bệnh thường từ 2-4 tuần nhưng cũng có thể kéo dài hơn. Cụ thể:
Lao phổi
Đây là thể bệnh phổ biến nhất, bò mắc bệnh thường có các triệu chứng sau:
- Ho khan lúc đầu, sau chuyển thành ho ướt, ho từng cơn.
- Đờm thường lẫn máu hoặc mủ nhưng vật nuôi thường nuốt lại.
- Bò gầy, lông dựng đứng, ăn kém, mệt mỏi và thở khó.
- Khi gõ và nghe vùng phổi, có thể phát hiện âm ran ướt hoặc âm phổi phân tán.
Lao hạch
Bệnh thường ảnh hưởng tới các hạch ngoại biên, gây sưng cứng thành từng cục, thường gặp ở hạch dưới hàm, hạch trước vai, hạch trước đùi hoặc hạch ruột.
Lao vú
Thể bệnh xuất hiện ở bầu vú và núm vú, gây biến dạng, nổi hạt lao lổn nhổn và sưng hạch vú, khiến sản lượng sữa giảm rõ rệt.
Lao tiêu hóa
Thường xảy ra ở ruột và gan, biểu hiện bằng tiêu chảy kéo dài, phân tanh, cơ thể gầy dần, kèm chướng hơi nhẹ và rối loạn tiêu hóa.
Chẩn đoán và điều trị bệnh lao bò
Do triệu chứng bệnh lao không đặc hiệu, việc chẩn đoán cần kết hợp nhiều phương pháp. Trong thực tế, phản ứng tuberculin được sử dụng để kiểm tra hàng loạt vật nuôi. Ngoài ra, các kỹ thuật hiện đại như ELISA, sử dụng kháng nguyên A60 của Mycobacterium bovis, và PCR/POCKIT iiPCR giúp phát hiện vi khuẩn chính xác hơn, đặc biệt tại các trang trại quy mô lớn.
Hiện tại, bệnh lao ở trâu bò không có phương pháp điều trị hiệu quả. Khi phát hiện, vật nuôi mắc bệnh cần được tiêu hủy ngay để tránh lây lan trong quần thể và nguy cơ truyền sang người.
Phòng bệnh lao ở trâu bò
Do đó, chẩn đoán sớm và phòng ngừa là biện pháp quan trọng nhất trong quản lý bệnh lao tại các trang trại chăn nuôi. Phòng bệnh lao cần thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp:
Kiểm tra định kỳ:
- Bò cái, đực: 2 lần/năm.
- Ngựa lừa: 1 lần/năm.
- Lợn giống: 1 lần/năm.
Xử lý vật nhiễm:
- Dương tính bằng POCKIT iiPCR: tiêu hủy ngay.
- Dương tính bằng phản ứng dị ứng: nếu có triệu chứng, tiêu hủy; nếu chưa có triệu chứng, cách ly và theo dõi chặt chẽ.
- Cách ly vật nuôi mới: 1 tháng và kiểm tra trước khi nhập đàn.
- Chăm sóc vật nuôi: Chuồng trại ấm về mùa đông, thoáng mát mùa hè, cho ăn uống đầy đủ và hợp lý.
- Vệ sinh môi trường: Sát trùng định kỳ chuồng trại bằng Vemedim Altacid để giảm tồn tại của mầm bệnh.
- Để phòng ngừa, chủ trang trại cần tiêm Vemedim Kanamycin 20% - Đặc trị viêm phổi, viêm phế quản, lao phổi cho trâu bò.
Các trang trại cũng cần định kỳ kiểm tra sức khỏe công nhân vì lao có thể lây từ bò sang người và ngược lại.
Để hạn chế bệnh lao bò trong trang trại, người chăn nuôi cần thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp như quản lý môi trường chuồng trại và nguồn sữa, kiểm dịch động vật mua vào,... và loại bỏ bò bệnh đúng quy định. Khi các bước trên được phối hợp hệ thống và có sự hỗ trợ kỹ thuật chính xác, đàn trâu bò sẽ được bảo vệ tốt hơn trước nguy cơ lao và người chăn nuôi có thể yên tâm hơn về năng suất và chất lượng. Nếu cần hỗ trợ thêm, bạn có thể liên hệ với Vemedim chúng tôi để được tư vấn.
